Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamFrits Lemaire
Geboortedatum7 maart 1921
Geboorteplaats Amsterdam
Overlijdensdatum28 december 2005
Overlijdensplaats Amsterdam
Externe databases:
VIAF
RKD

Frederik Louis Lemaire was vanaf 1946 actief in de Nederlandse theaterfotografie. Zijn achtergrond lag in de film, maar tijdens de oorlog lag deze industrie plat, waardoor Lemaire zich is gaan ontwikkelen in de fotografie. Na de oorlog opende hij zijn eigen fotostudio en in 1948 werd hij door acteur/regisseur Cees Laseur gevraagd om foto’s te maken van een voorstelling van Toneelgroep Comedia. Hierdoor werd hij huisfotograaf van dit gezelschap en ging daarnaast andere groepen vastleggen. Tijdens zijn werk kwam hij vaak Maria Austria tegen, die zich in de beginperiode beperkt voelde in haar werkterrein. Later bleek zij hem wel te dulden, wat ervoor heeft gezorgd dat Lemaire en Austria verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van de theaterfotografie van 1945 tot 1960. Beide fotografen hadden persoonlijke afspraken met theatergezelschappen en kregen zo een alleenrecht op het fotograferen van de voorstellingen. Hierdoor kregen ze een moeilijk te doorbreken monopolie. Lemaire fotografeerde voor gezelschappen als de Nederlandse Comedie, de Haagse Comedie en later ook Toneelgroep Centrum en Zuidelijk Toneel Globe. Hij legde ook cabaretvoorstellingen, shows en musicals vast.

Lemaire had een zeer conventionele manier van fotograferen, zowel in het theater als bij de theaterportretten die hij maakte. Zijn portretten doen denken aan de glamourportretten die Godfried de Groot maakte voor de oorlog. Deze foto’s doen de werkelijkheid mooier lijken dan hij in werkelijkheid is en spelen in op de sterrenstatus van de acteurs en actrices.

Zijn toneelfoto’s zijn vaak erg helder, met veel grijswaarden. Lemaire bracht in de begin periode dan ook zijn eigen lampen mee, legde de voorstelling stil op de punten die hij visueel interessant vond en maakte daarna pas een foto. Hierdoor werd hij niet beperkt door het weinige licht dat meestal aanwezig is in het theater. Het resulteerde wel in verstarde blikken en statische foto’s. Zijn aandacht ging uit naar de hoofdpersonen, die als publiekstrekkers prominent op de foto’s moesten verschijnen. Hiermee gaat hij voorbij aan de vernieuwingen in de theaterfotografie voor de oorlog, van onder andere Kurt Kahle die juist pleitte voor het doorlaten spelen van de acteurs. Wel neemt Lemaire soms plaats op het toneel om zo close-ups te maken. Dit zijn vaak geposeerde dubbelportretten die erg glamourachtig aandoen. Hieruit blijkt wederom zijn voorkeur voor een esthetisering van de theatrale werkelijkheid. Hij schenkt echter ook altijd aandacht voor de decors en kostuums, waardoor zijn foto’s veel informatie over de voorstelling bevatten. Ook zijn er in de collectie van het Theater Instituut Nederland een aantal contactafdrukken te vinden, waardoor zijn werkwijze duidelijk naar voren komt.

Naast de scènefotografie hield Lemaire zich ook bezig met het portretteren van acteurs en actrices. Deze portretten tonen dezelfde kwaliteiten als de scènefoto’s. Ze spelen in op de sterrenstatus van de spelers en laten deze op aantrekkelijke wijze zien. Hierbij maakte Lemaire gebruik van retouche. Zijn portretfoto’s doen denken aan de glamourportretten die Godfried de Groot voor de oorlog maakte.

Lemaire hield zijn hele werkzame periode vast aan zijn werkwijze, terwijl Maria Austria zich mee ontwikkelde met het theater. Zijn stijl verouderde hierdoor en paste niet langer bij de nieuwe tendensen in het theater. Hij heeft wel enkele avant-gardistische stukken gefotografeerd en geprobeerd zijn werkwijze en stijl te veranderen, maar zonder veel succes. Zijn smaak bleef uit gaan naar de conventionele theaterfotografie, die de nadruk op het uiterlijk legt. Hij gaat meer fotograferen voor vrije producties, die nog een meer traditionele instelling hebben. In 1987 stopt hij definitief met de theaterfotografie.

Ondanks dat Lemaire zich niet succesvol heeft ontwikkeld naar de nieuwe tendensen in het theater, heeft hij lange tijd het gewenste beeld van het theater gegeven, waarbij de acteurs en actrices als idolen worden verheerlijkt. Hij maakte heldere beelden die met de huidige blik statisch en oubollig aandoen, maar die wel het theater uit die periode juist representeren.


Frits Lemaire heeft bijgedragen aan 21 productie(s).

Frits Lemaire heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Frits Lemaire heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Johan, uw onderdanige dienaar Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1942/1943 23 januari 1943 Cor Ruys
Jacobowsky en de overste Fotografie Centraal Tooneel 1945/1946 21 februari 1946 Cees Laseur
Arsenicum en... oude kant Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1945/1946 4 mei 1946 Cor Ruys
Speelt u ook mee? Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1946/1947 15 april 1947 Louis de Bree
Heren in livrei Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1947/1948 8 oktober 1947 Cor Ruys
Ping pong Fotografie De Komedianten 1947/1948 11 januari 1948 Johan Kaart jr.
Drie dozijn roode rozen Fotografie N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1947/1948 28 maart 1948 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Fluffy neemt de leiding Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1947/1948 1 mei 1948 Cor Ruys
Schaduw over het dorp Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1948/1949 2 september 1948 Ko van Dijk
M'n zuster Eileen Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1948/1949 2 oktober 1948 Cor Ruys
Kleine kinderen worden groot Fotografie Toneelgroep Comedia 1948/1949 16 oktober 1948 Jan Teulings
Madame Elspeth Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1948/1949 21 oktober 1948 Ko van Dijk
Liefde in de mist Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1948/1949 23 november 1948 Dick van Veen
Florentijns treurspel Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1948/1949 8 januari 1949 Ko van Dijk
Het heerlijke zuiden Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1948/1949 17 februari 1949 John Gobau
Hotel 't Gulden Vlies Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1948/1949 12 maart 1949 Cruys Voorbergh
Wie 't laatst lacht... Fotografie Het Vrije Toneel (v.h. Het Ruys-Ensemble) 1948/1949 19 mei 1949 Cor Ruys
Goud en antiek Fotografie Toneelgroep Comedia 1949/1950 1 september 1949 Jan Teulings
't Is toch zeker zo? Fotografie Toneelgroep De Spieghel 1949/1950 11 november 1949
Bakersprookje Fotografie Toneelgezelschap Guus Oster 1949/1950 1 februari 1950 Louis Borel
Je bent maar eens jong Fotografie De Nederlandse Comedie 1950/1951 4 september 1950 Johan Fiolet

Theaterfotografie

Wie 't laatst lacht... Het Vrije Toneel (voorheen Het Ruys-Ensemble), 1948. Foto: Frits Lemaire Anne-Wil Blankers en Ko van Dijk in Othello. Haagse Comedie, 1963. Foto: Frits Lemaire

Foto's: Frits Lemaire

Opdrachtgevers

Frits Lemaire heeft onder andere gefotografeerd voor:

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Fotocollectie Theater Instituut Nederland
  • Iris van Vliet, 'Belicht. Theaterfotografie in Nederland van 1945 tot 2011' Masterscriptie UvA Theaterwetenschap, 2011.
  • A. Elligens, ‘Frits Lemaire’, in Leijerzapf, Ingeborg Th, e.a. Geschiedenis van de Nederlandse fotografie in monografieën en thema-artikelen. 1984: Voetnoot, Amsterdam
  • Carla van der Stap, Van registratie tot verbeelding: theaterfotografie in Nederland, 1945 - 1988. Ongepubliceerde scriptie: aanwezig bij TIN, 1988