Gebruiker:Lunajongerling
De tekst heb ik overgeplaatst naar de pagina De hutkoffer van Louis Bouwmeester (Milcof (overleg) 23 okt 2020 12:16 (CEST))
De hutkoffer van Louis Bouwmeester
Louis Bouwmeester Sr. (1842-1925) wordt gezien als een van Nederlands grootste acteurs. Hij trad niet alleen op in Nederland, maar ook in andere grote Europese steden en maakte ook drie keer een tournee door voormalig Nederlands-Indië. Op deze grote tournees moesten natuurlijk ook al zijn persoonlijke bagage, toneelteksten, kostuums en rekwisieten meegenomen worden. Om deze goederen goed te kunnen verschepen, werden grote houten kisten gebruikt. Zo ook deze hutkoffer van Louis Bouwmeester.
De hutkoffer
De houten kist heeft een afmeting van 50 x 100 x 50 cm. Op de voorzijde en de deksel van de kist staat groot geschreven: ‘Louis Bouwmeester Batavia’. Op de deksel zien we papierresten terug, die waarschijnlijk zijn overgebleven van het inpakken van de kist ter bescherming. Ook staat er op de deksel twee keer een ‘B’. Eén staat op de zijkant en de andere staat op de achterzijde. Op deze achterzijde lijkt het erop dat de ‘B’ dient als eerste letter van het ingekraste woord ‘Bochel’. Op de zijkant van de kist zien we een stuk papier geplakt met de tekst: ‘passagiersgoed 571’. Dit is waarschijnlijk het nummer geweest van Bouwmeester waarmee hij na de reis zijn bagage kon terugvinden.
Als we de kist openen zien we dat er in de houten kist ook nog een metalen binnen kist zit. De deksel van deze metalen kist is helaas gebroken, maar waarschijnlijk zorgde dit ervoor dat de inhoud waterdicht was. Aan de binnenkant van de houten kist staat op de deksel een lijst met woorden geschreven en een krabbel die op een handtekening lijkt.
Bouwmeester op tournee
Om dieper in te gaan op de betekenis van alle aanwijzingen die op de kist te vinden zijn, moeten we vanuit verschillende perspectieven kijken naar Louis Bouwmeester en zijn tournees door Nederlands-Indië. Vanaf 1903 had Bouwmeester zijn eigen toneelgezelschap Het Haarlemsch Toneel. Helaas moest het theater in maart 1904 de deuren sluiten wegens brandgevaar.
Opzoek naar een nieuwe uitdaging vertrok Bouwmeester met zijn gezelschap op 7 oktober 1905 op het schip De Koningin Regentes naar Nederlands-Indië. Meerdere familieleden van Bouwmeester waren hier deelgenoot aan, waaronder zijn zoon Louis Bouwmeester Jr. De reis duurde ongeveer een maand en op 14 november had het gezelschap zijn eerste voorstelling bij het officierensociëteit van Kotta Radja: Bouwmeester’s befaamde vertolking van Shylock De Koopman van Venetië.
Tegelijkertijd met Bouwmeesters gezelschap vertrok ook het Gezelschap-Brondgeest naar Indië. Doordat de heren Bouwmeester en Brondgeest samen op het schip zaten, met al hun bagages en toneelspullen, ontstond er bezorgdheid over of alle bagage niet door elkaar zou raken. Hier zou de letter ‘B’ op de deksel moeten helpen, om de kist extra te markeren. Daaruit valt af te leiden dat deze kist in ieder geval is gebruikt op deze eerste tour in 1905. Verder is Bouwmeester in het theaterseizoen van 1906/1907 en van 1909/1910 ook nog op tour geweest in Nederlands-Indië.
De woorden die aan de binnenkant van de deksel zijn geschreven kunnen ook gelinkt worden aan meerdere voorstellingen die op het repertoire stonden van Bouwmeester Sr. Misschien kunnen we daaruit opmaken dat hij deze voorstellingen ook op de Indische tournee heeft gespeeld en dat deze koffer diende voor het vervoeren van enkele van zijn kostuums voor deze stukken, maar dat blijft speculatie. De voorstellingen die hier duidelijk uit te ontcijferen zijn, zijn; De koopman van Venetië, Narcis, Schakels, De Grote Stadslucht, Fritz, De Familie van Hoorn en Bochel. Het woord ‘bochel’ is nog een twijfelgeval: Dit zou kunnen verwijzen naar zijn rol voor Richard III of voor De gebochelde, twee stukken waar Bouwmeester in heeft gespeeld. Maar misschien staat ‘bochel’ wel gewoon voor een rekwisiet dat in de kist bewaard werd. In deze voorstellingen heeft Bouwmeester Sr. allemaal een rol gespeeld en zijn zoon Louis Bouwmeester Jr. heeft dit niet. Dus we kunnen concluderen dat dit de hutkoffer was van Louis Bouwmeester Sr.
Toneel in Nederlands-Indië
Tot begin van de 20ste eeuw liep het toneel in Indië erg achter in vergelijking met Nederland. In Indië had men namelijk geen eigen beroepsacteurs, gezelschappen of toneelschrijvers en deze moesten daardoor allemaal uit Nederland zelf komen. Deze vaak luchtige, komische voorstellingen werden niet opgevoerd voor de inheemse bevolking, maar werden opgevoerd in sociëteiten voor mede-Europeanen, met name Nederlanders. De hutkoffer van Louis Bouwmeester Sr., die meegenomen werd op theatertournee naar Nederlands-Indië, geeft dus een weergave van het tijdbeeld hoe toneel naar de voormalige koloniën werd geëxporteerd, omdat deze ter plekke niet gecreëerd werd.