Column Tussen de bedrijven door:9

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Tussen de bedrijven door is een maandelijkse column door Jan Barend van Barneveld, medewerker van Theater Instituut Nederland (TIN) en redactielid van de Theaterencyclopedie, geschreven in 2012. Hierin schrijft hij vanuit de actualiteit over theater, geïllustreerd met voorbeelden uit de theatercollectie van het TIN.

Nieuwe column december 2012: De traditie van het hemelse gerecht

Ik maak jaarlijstjes. Kerststress is niet aan mij besteed, maar aan het eind van ieder jaar geraak ik in een geheel overspannen toestand, want de jaarlijstjes moeten af. Wat zijn de twintig beste muziekalbums van het afgelopen jaar? De beste honderd singles? Wat staat er in het lijstje met beste tv-programma’s, beste speelfilms of beste theaterproducties? En wie wordt er dit jaar uitgeroepen tot Dode van het Jaar? De concurrentie is moordend. Kies maar eens tussen Piet Römer, Rudi van Dantzig, Whitney Houston en Jeroen Willems. Het is niet te doen. En dan maar hopen dat Nelson Mandela het nog even volhoudt, anders heb je dat weer.

  • En toen kwam dokter Frost 155079.jpg
  • Portret van Rudi van Dantzig 233758.jpg
  • Brel, de zoete oorlog 100291.jpg

Mijn jaarlijstjes zijn begonnen in 1978. Dus volgend jaar heb ik mijn 35-jarig jubileum. Het is een jaarlijks terugkerend hoogtepunt in huize Van Barneveld, een heuse traditie. Ik moet er niet aan denken dat ik die af zou moeten schaffen.

Ik ben sowieso wel van de geplogenheid. (Geplogenheid blijkt een synoniem voor traditie. Ik had er nog nooit van gehoord, maar ik ben er dus wel van.) Een beetje jammer dat Nederland niet zo heel erg van de tradities is. We hebben koninginnedag, de derde dinsdag van september, voetbalvandalisme en oudejaarsconferences. Dat is het wel zo’n beetje.

  • Youp van t Hek probeert zijn - Oudejaarsconference 86545.jpg
  • Kostuum gedragen in de t.v. show De Openbaring van Freek de Jonge 74721.jpg
  • Kerstcircus Utrecht 1996 76024.jpg

Gelukkig steekt in de decembermaand ons gevoel voor traditie de kop op. En theatervoorstellingen horen daar voor veel mensen bij. Tenten en zalen stromen vol bij de diverse kerstcircussen. De jaarlijkse kerstpantomimevoorstellingen van het Ro Theater zijn een jaarlijkse traditie geworden, waar veel mensen reikhalzend naar uit kijken. De kersttijd is ook een toptijd voor sprookjesballetten. En de oudejaarsconferences zijn ook altijd goed voor volle zalen. Theatermaakster Laura van Dolron kiest zelfs nadrukkelijk voor de traditie in haar oudejaarsvoorstelling, waarin zij reflecteert op de oudejaarsconference uit 1976 van Wim Kan.

  • Moord in de kerststal 365592.jpg
  • Notenkraker & Muizenkoning 89584.jpg
  • Winterparade 2007 361667.jpg

De ultieme theatertraditie is natuurlijk De Gijsbreght. Tot 1969 was deze Vondel-klassieker decennialang jaarlijks te zien in de Stadsschouwburg van Amsterdam op 1 januari. Ooit bedacht voor de opening van de Stadsschouwburg en voor het eerst opgevoerd in 1638. Na de jaren ‘60 tomaten werd deze traditie afgeserveerd, om pas dit jaar weer, dankzij Het Toneel Speelt, op het menu te verschijnen. Ook op 1 januari 2013 zal Mark Rietman als Gijsbreght het jaar weer mogen openen met ‘Het hemelse gerecht heeft zich ten lange lesten / erbarremt over my en mijn benaeuwde vesten.’ Een mooie toneeltraditie, die getuigt van historisch besef.

  • Gijsbrecht van Aemstel 372201.jpg
  • Gijsbreght van Aemstel 371422.jpg
  • Sluier gedragen door Jaqueline Royaards-Sandberg als Badeloch in Gijsbreght van Aemstel Joost van den Vondel 75298.jpg
  • Portret van Rika Hopper als Badeloch in Gijsbreght van Aemstel 369588.jpg

De afgelopen jaren stond ik ook in een traditie, tenminste zo voelde het. Als ik door de depots van het Theater Instituut Nederland liep, tussen de kostuums, maquettes, affiches, foto’s, prenten en tekeningen rook je eeuwen aan theatergeschiedenis. Bij het TIN was ik betrokken bij het up to date houden van de theaterproducties die jaarlijks in Nederland in première gingen – en droeg zo bij aan het in stand houden van een traditie. Nu het TIN er mee ophoudt, houdt voor mij ook die traditie op. Het zal afkicken worden. Op 1 januari komt het beheer van de collectie in andere handen. Als Mark Rietman die dag de slotwoorden uit de Gijsbrecht uitspreekt, zullen die voor mij een bijzondere betekenis hebben. ‘Vaer wel mijn Aemsterland: verwacht een’ andren heer.’ Dat wordt drie keer stevig slikken.

Fotocredits


Terug naar Column tussen de bedrijven door

Overgenomen van "https://theaterencyclopedie.nl/w/index.php?title=Column_Tussen_de_bedrijven_door:9&oldid=2439297"